XYSTI et XYSTA

XYSTI et XYSTA

ultima Gymnasiorum apud Veteres pars,

inter se non parum apud Graecos Latinosque differebant.

Quorum Xystos hi vocabant porticus tectas, ubi, per hiemem et aestatem, tempore luctationibus alienô, exercebantur: Xysta autem, subdiales ambulationes, ubi hieme tempestate leni ex porticu prodeuntes, et aestate fere semper exercebantur atque ambulabant. Atque has περαδρομίδας a Graecis quoque nominatas fuisse, scribit Vitruvius; quae diplices erant, aliae nudae, aliae platanis, aliisve arboribus consitae, ad praestandum anioenitatem, atque illis, qui Sole offendebantur, umbram. De his Plinius loquitur, l. 12. c. 1. ubi platanos Athenis in Academiae ambulatione celebratas fuisse scribit: ut et alter Plinius, l. 2. Epist. 17. et l. 5. Epist. 6. ubi, in depingendis Tuscis ac Laurentina, villis suis, Xystos toties decantat. Nec alium intellexit locum Ischomachus, apud Xenophontem in Oeconom. quando ambulationem in Xysto factam memorat: sicut nec Phaedrus apud Platonem, ubi, ex Acumeni sentenria, salubriorem facit ambularionem in viis, quam in cursibus, sub hisce verbis: Τῷ δὲ σῷ καὶ ἐμῷ ἑταίρῳ πειθόμενος Α᾿κουμενῷ κατα τὰς ὁδους ποιοῦμαι τοὺς περιπάτους, φησὶ γὰρ ἀκοπωτερους τῶ εν τοῖς δρόμοις εἶναι, id est, Tuo autem meoque socio Acumeno obtemperans, in viis ambulationes facio, nenipe quas minorem lassitudinem iis, quae fiunt in cursibus, parere, dicit. Easdem quoque ambulatione Iustinus Martyr indigitat, cum in print. Dialogi sui dicit: Περιπατοῦντίμοι εν τοῖς τȏυ Ξύςτου περιπάτοις, Ambulanti mihi, in Xysti deambulationibus: quod ejus Interpres minûs exacte percepisse videtur. Imo et nemora, quae tum in Thermis publicis deputâsse, tum in suis, juxa Neronianas, diruptis aedificiis, Alexandrum Severum fecisse scribit Lampridius, c. 25. nulla alia, quam platanones et Xysta Graecorum fuêre. Hier. Mercurialis, de Arte Gymn, l. 1. c. 9. sub fin. Salmasius vero ξυςτους δρόμους, et absolute ξυςτοὺς, Graecis porticus dictas esse, in quibus rasa et aequata arena vel tetra esset, docet ad Solin. p. 455. ubi multa de vocibus ξοςτὸς et ξεςτὸν. Vide quoque p. 1045. ubi de verbis ξύσαι vel ξεσαι, γλύψαι et τορνεῦσαι. Idem Not. ad Tertullian. de Pallio, c. 4. Omnes fere tectae porticus, inquit, quas Graeci δρόμους et δρόμους ξυςτοὺς appellant, adiunctas sibi habebant hypaethras ambulationes, quae inde paradromides vocatae. Et paulo post: Graeci ξυςτὸν vocabant, τὸν κατάςτεγον δρόμον sive porticum: Latini Xystum, ambulationem hypaethram, quae ad porticum iuncta erat --- Falluntur itaque Viri docti, qui existimant in eo solo constiutam --- differentiam, ut Xystus in genere feminino porticum significaret, in neutro vero Xystum subdialem ambulationem. Xysta igitur Latinis sunt ambulationes sub dio etc. Hinc Xystici Athletae, qui in utriusque generis Xystis exercebantur: Xystica Synodus, in veter. Inser. et Xystica vanitas, apud Tertullian. de Pudicit. Similiter depilari et velli, Xysticas munditias cocat Tertullian. locô cit. quod hunc morem haberent homines Xysto et palaestrae dediti, de quo suprâ pluribus iam

egimus passim, inprimis lemmare Palaestrici Iuvenes etc. Vide quoque supra, ubi de Nemoribus, ubi per aestatem, sicut in Xystis per hiemem, vel inter ambulandum, vel a sedentibus, de rebus gravibus quoque agi solitum, monet Casaubaonus ad Octav. Suetoni, c. 72.